Waarom we 30 uur moeten gaan werken

donderdag 22 augustus 2019

Hoewel in vacatures steeds vaker wordt gevraagd om personeel zonder ‘9 tot 5-mentaliteit’, is acht uur werken per dag in Nederland al honderd jaar de norm. In andere landen wordt wel al veel geëxperimenteerd met minder werkuren. De Zweedse experimenten met de werkweek van 30 uur hebben veel internationale media gehaald.

Vijf dagen, 6 uur per dag werken

De Zweedse experimenten vergeleken eerst twee verschillende (werk)modellen. Het eerste model focust zich op de 30-urige werkweek (vijf dagen zes uur per dag werken), waarbij managers medewerkers meer vrijheid geven. Vanuit die vrijheid, zoals meer zelf mogen beslissen, produceren ze ook meer en is hun motivatie hoger.
Het tweede model is juist het tegenovergestelde, en hanteert de traditionele 40-urige werkweek. In dit model ligt de focus op beslissingen en sturing vanuit het management. Managers motiveren medewerkers door goed aan te geven wat er wanneer in het traject gebeurt. Op deze manier draait het bedrijf volledig efficiënt.

Experimenten in het buitenland

In een verpleeghuis in Götenberg (Zweden) experimenteerden ze maar liefst twee jaar met deze 30-urige werkweek uit het Zweedse model, waarna grondig werd geëvalueerd. Wat bleek? Alles was positiever geworden. Minder vermoeidheid, minder verzuim, minder stress en een hogere cliënttevredenheid. Het enige minpunt was toegenomen kosten. Logisch, wanneer de medewerkers acht uur betaald krijgen en zes uur werken. De opbrengsten bleken niet groot genoeg om dit gat te compenseren. Daarom werd het experiment in het Svartedalen-verpleeghuis niet voortgezet, maar elders gaan de proeven wel gewoon door.

Zo is er een Toyota-onderhoudscentrum dat met volle tevredenheid werkt met shifts van tweemaal zes uur. Ook een marketingbureau in Schotland met hoogopgeleide kenniswerkers werkt sinds twee jaar met de zesurige werkdag. Zij beginnen om 09:30 uur en trekken om 15:45 de deur weer achter zich dicht. Het resultaat: de output en de kwaliteit van die output zijn even hoog als daarvoor – met de 40-urige werkweek. Verzuim en stress zijn gedaald en er is een betere werk-privébalans.

Experimenten in Nederland

Nederlanders zijn goed in deeltijdwerken. Een logisch gevolg van het anderhalfverdienersmodel: man werkt fulltime, vrouw werkt parttime. Door de komst van de 30-urige werkweek komt de gelijke taakverdeling tussen mannen en vrouwen opeens veel dichterbij. Om dat te realiseren, is wel maatwerk nodig. Je moet immers taken van een 40-urige werkweek in een 30-urige werkweek afronden. Medewerkers moeten zelf gaan bepalen hoe de verbetering eruit moet zien, en dit ook continu blijven vasthouden. Wanneer medewerkers meer ruimte krijgen in het zelf bepalen van het maatwerk, dan blijft de motivatie op de lange termijn hoger. En om dat voor elkaar te krijgen, zit de grootste verandering hem in de mindset – met name van de werkgever.

Door te experimenteren met kortere werkdagen of -weken kan hun angst worden weggenomen, omdat ze de voordelen ervan gaan inzien. Ook helpt het aanbieden van vrijheid in werktijden en werkplekken (en hierbij het aanbieden van technologieën als videovergaderen) om de aantrekkelijkheid als werkgever te vergroten.
Kortere werkdagen bieden ook een uitkomst in het debat over zware beroepen, langer doorwerken en duurzame inzetbaarheid. De generatiepacten en deals over parttime werken gedurende de laatste fase van het werkende leven laten dit al zien.

Kosten

En wat betekent dit voor de kosten (ook een veelgehoord bezwaar van werkgevers)? Kan korter werken beloond worden met een fulltime salaris? We kunnen constateren dat minstens de helft van de uren terugverdiend wordt door de toename van productiviteit. Of dat voldoende is om te investeren door werkgevers in duurzame inzetbaarheid of door de overheid in een verre toekomst waarin minder mensen nodig zijn om hetzelfde werk te verrichten is te bezien. Het zou wel interessant zijn en onze positie als voortrekkersland verstevigen.

Focus is de motor

Om van een 30-urige werkweek een succes te maken is het belangrijk om een duidelijke focus aan je medewerkers mee te geven. Het is namelijk zo dat als mensen minder tijd beschikbaar hebben, zij kritischer zijn op wat er echt gedaan moet worden. Vaak bereiken zij in minder tijd daardoor dezelfde kwaliteit. Het is een combinatie van de juiste opdracht, de goede deadline, voldoende waardering en ruimte om te excelleren. Op dat leidt tot gemotiveerde medewerkers, of je bij díe motivatie moet starten is kip en ei. Daar kom ik in mijn volgende artikel op terug!